CMT de egzersiz fizyolojisi ve kilo verme
 

CMT hastalarının en çok sorduğu soru şudur "ne tür egzersizin yararı olur vücudumuzda CMT nin bozduğu sinirlerle çalışan kaslar var henüz normal kalmış olanlar da, hangi kaslarımızı çalıştırmalıyız ve yapmamamız gereken şeyler nelerdir".

CMT hastalarında egzersiz konusunda yapılan vaka kontrollü çalışmalar göstermiştir ki, nöromuskuler hastalıklar kişinin sakin hareketsiz bir yaşam stili içinde kalmasına bu yaşam şekli de  düzenli olarak kullanılmamaktan dolayı kaslarda atrofiye neden olmaktadır. Aslında bu sedanter yaşama yöneliş , "CMT hastalarına fazla egzersiz yüklemesi yapılmaması gerektiğini" düşünen eski ekol doktorlarının bir hatasıdır. Tersinden ifade edersek HAREKET CMT HASTALARI İÇİN YARARLIDIR.

Yeni başlayanlar için yüzme, sabit bisiklet gibi yumuşak bir aerobik program kalp akciğer fonksiyonlarını geliştirir ve vücuda dayanıklılık verir. Aşırı güç kaybı olmayan hastalar, kaldırabileceği maksimal ağırlığın biraz altındaki miktarlarda ağırlıklarla çalışmak suretiyle makul bir güç kazanımı sağlayabilir. Ancak çok güç kaybetmiş hastalar bu konuda daha dikkatli olmalı kaslara aşırı yüklenip  fazla çalışmadan dolayı kaslarının zayıflamasına meydan vermemelidir. En uygunu , CMT hakkında bilgi sahibi bir fizyoterapistin hazırlayacağı bir egzersiz programını evde uygulamaktır. Çünkü her CMT hastası farklı bir tablo sergilediğinden kişinin durumuna göre en uygun egzersizi bulup uygulamak en doğrusudur. Egzersiz programına başlamadan önce hastanın kalp şikayetleri yönünden de değerlendirilmesi şarttır. CMT hastalarının uzman fizyoterapistlerin hazırladığı bireyselleştirilmiş program uygulamaları gerekir yoksa medyada gördükleri egzersiz programlarını kendi başlarına uygulamaya teşebbüs etmeleri zarar verebilir. Normal kaslarda güç kazanımı konusunda hipertrofi önemli bir mekanizmadır. Yorucu ağırlık kaldırma çalışmalarıyla kasta hasar oluşur fakat vücut bunu hızla onarır ve kas eskisinden daha büyük ve güçlü hale gelir. Hipertrofi mekanizmasını vücut geliştirme sporu yapanlar kullanır. CMT de de benzer mekanizma çalışır fakat çok daha düşük derecelerdedir. Çünkü kaslara kasılma sinyalini götüren sinirlerde arıza vardır, bir otomobil düşünün yakıt deposundan motora yakıt borusunda bozukluk varsa motor verimli çalışmaz gürültüler çıkarır bu durumu düzeltmek için gaz pedalına yavaşça basar ve aracın hızını arttırırsınız. İşte CMT de bu olmaz gaza ne kadar basarsanız basın sonuç değişmez yüklendikçe kaslar bozulmaya başlar ve nöromuskuler sistem çöker işte bu aşırı çalışmanın sonucu güç kaybıdır. Bazı hastaların egzersizle kaslarını güçlendirebilmesi bazılarının da güç kazanamamasının temelinde CMT nin çok çeşitlilik göstermesi yatar. CMT nin her hastada klinik olarak farklılıklar göstermesini açıklayan çok sayıda genetik formu bulunduğunu biliyoruz, CMT den çok etkilenmiş olanlar egzersiz uygulamalarından muhtemelen yarar göremeyecektir çünkü onların hareket sistemi zaten yük kaldıramayacak kadar yorgundur. O nedenle bir egzersiz programına başlamadan önce hastanın durumu dikkatle değerlendirilmelidir. Sonuç olarak egzersiz, CMT nin vücutta yarattığı hasar ve egzersizin zorluk derecesine bağlı olarak hem yararlı hem zararlı olabilir. Hasar büyükse hastanın beslenebilmesi dahi egzersiz sayılır. Nadir görülse de bazı C MT hastalarındaki diyafram yorgunluğu solunum sorunlarının doğmasında baş rolü oynar. İnsanın yaşaması için soluk alması gerekir diyafram kasını durdurup dinlendirmek mümkün değildir ama non-invaziv yardımcı ventilasyon sistemleriyle diyaframa destek sağlanabilir.

Günün büyük bir bölümünü tekerlekli sandalyede veya masada bilgisayar başında hareketsiz bir yaşam stili içinde geçirenlerde maalesef kardiovaskuler sorunlar, böbrek fonksiyon kaybı, osteoporoz ve bazı kanser formlarına davetiye çıkarılmaktadır. Menapoza girmiş CMT hastası bayanlarda hormon replasmanı uygulanmalıdır aksi taktirde osteoporoz riski yüksektir.

Suda yüzemeyecek kadar güç kaybetmiş örneğin tekerlekli sandalyeye bağlanmış CMT hastalarına da küçük çapta egzersiz yapılabilir, suyu ısıtılmış havuz içine hasta lifte bağlanmış tekerlekli sandalyesiyle birlikte alınır ve burada su içinde terapötik hareketler yaptırılır. Su içinde yapılan egzersizler en yararlı ve en güvenlisidir.

 Düzenli egzersiz yapmak CMT nin getirdiği sorunlarla mücadelede destek olur ve stresi azaltır ancak hastanın bu konuda eğitim almış klinisyen veya fizyoterapist eşliğinde çalışması gerekir.  Egzersiz programları kişiye özel olarak ve hastanın durumuna göre planlanmalıdır.

Genel kural egzersize aerobik, dayanıklılığı arttırıcı programla başlamaktır. En uygunu sabit bisiklettir.  Sabit bisiklette çalışırken dikkate alınacak olan hedef nabızdır. Bunun hesaplama formülü ise 220 den yaşınızı çıkarıyorsunuz örneğin yaş 50 olsun, 220-50=170 bu rakamın 0,60 veya 0,70 i dir. 170x0,6=102 yumuşak aerobik için en uygun nabızdır. Ağırlık kaldıracaksanız 15 kez tekrarla kaldırabileceğiniz miktarda ağırlık rutin çalışma ağırlığınız olmalı. Ertesi gün kaslarınızda aşırı ağrı ve güçsüzlük varsa bu çok yüklendiğinizi gösterir. Bu arada kas yıkımı ve bazı proteinlerin idrara geçmesi yüzünden idrarınızın cola rengini almış olduğunu görürsünüz, bu tehlikeli bir durum olup böbreklerde hasara yol açar.

Şayet hasta egzersiz yapamıyorsa, tekerlekli sandalye üzerinde bile uygulanabilen yoga, yumuşak gerilme büyük ölçüde yararlıdır. Arterlerin, beslenme ve stresin kontrolü egzersizden daha önemlidir. Dua ve meditasyonla iç sıkıntısını denetim altına almak mümkündür. Hayatı sevin, aktivitenizi ve canlılığınızı koruyun insanı hayata bağlayan da budur.